Đố kị và bỏn xẻn là 2 tâm sở thuộc nhóm sân phần. Sân là bất mãn với cảnh. Sở dĩ có sân là vì không như lòng tham mong muốn (cụ thể là dục ái).
Nhóm sân phần bao gồm 4 tâm sở: sân, tật (tật đó, đố kị, ganh tị), lận (bỏn xẻn) và hối. Đặc điểm của nhóm này là có cảm thọ ưu và tương ưng hợp phẫn (phẫn nộ).
Đố kị
Đố kị là thấy khó chịu, không vui, không thích, không thoải mái khi thấy người khác hạnh phúc, thành công hay đạt được điều gì đó. Đố kị được xếp vào nhóm sân mà không phải tham, vì khi đó là trạng thái tâm khó chịu, bất an mà không phải thích thú.
- Đặc tính: đố kỵ, ganh tị với hạnh phúc của người khác
- Chức năng: không thích sự thành đạt, hạnh phúc của người khác
- Biểu hiện: không muốn thấy người khác hạnh phúc
- Nhân sanh: sự thành đạt của người khác
Đố kị rất vô duyên vì việc người khác thành tựu nhiều khi chẳng liên quan gì tới mình. Họ cũng không lấy của mình, vậy mà mình lại khó chịu.
Đối trị với đố kị là tâm hỷ: tuỳ hỷ với sự thành tựu của người khác.
Bỏn xẻn
Bỏn xẻn là không muốn chia sẻ với người khác. Nói khác đi, bỏn xẻn là cảm thấy khó chịu khi phải cho người khác. Vì tâm bỏn xẻn có trạng thái tâm khó chịu, bất an mà không phải thích thú nên cũng được xếp vào nhóm sân mà không phải tham.
- Đặc tính: ôm ấp, gìn giữ sở hữu mình có, không để mất
- Chức năng: không muốn chia sẻ với người khác
- Biểu hiện: không muốn chia sẻ cho ai
- Nhân sanh: có thứ muốn chấp giữ
Đối trị với bỏn xẻn là tâm từ: cho đi với tâm từ vô biên.
Có 5 loại bỏn xẻn:
- Bỏn xẻn về trú xứ: không chỉ bao gồm chỗ ở mà có thể là chỗ ngồi
- Bỏn xẻn về huyết thống, giai cấp: ở đây bỏn xẻn tương tự như sự phân chia giai cấp, sắc tộc, dòng họ, ... Khi có sự phân chia, thì sẽ không cho đi người khác sự đối xử công bằng, tôn trọng và chân thật.
- Bỏn xẻn về lời khen
- Bỏn xẻn về tài vật
- Bỏn xẻn về Pháp: không chia sẻ những hiểu biết, kinh nghiệm của mình với người khác.