Bên Nam Tông không dùng chữ Hòa thượng. Chữ Hòa Thượng là do thời phong kiến xưa của Trung Quốc đặt ra. Hòa thượng là vị đó được ngồi ngang hàng với vua. Theo Đức Phật chỉ có hai bậc thôi:
- Thera: trưởng lão
- Mahā Thera: đại trưởng lão
Không có hòa thượng, thượng tọa, đại đức. Bên Việt Nam mình thì theo văn hóa của Trung Hoa lâu đời chưa sửa đổi được nên xài cái đó. Mình đi theo hệ Pāḷi cho đúng cho chặt chẽ. Khi vị nhỏ hạ (Thera) trình thưa lên vị lớn (Mahathera) thì gọi vị lớn là Bhante. Vị lớn gọi vị nhỏ là Avūso. Bhante là Mahā Thera. Vị Bhante gọi vị Thera là Avūso.
Bên Miến Điện, vị Avūso được người ta gọi là Ashin; còn Mahathera thì người ta gọi là Sayadaw. Cho nên khi nghe vị nào mà người ta gọi là Sayadaw thì theo tiếng Pāḷi là Maha Thera; xứ quốc giáo như Tích Lan hay Ấn Độ thì người ta gọi là Bhante. Còn Thera thì người ta gọi là Avuso, Ashin.
Ở Miến Điện có hai bậc thôi là Ashin và Sayadaw.
Ở Thái Lan thì có 3 bậc: Acāriya, Luang Pho (tương đương Thera, Ashin) và Luang Pù (tương đương Sayadaw, Maha Thera).
- Acāriya: vị giáo thọ. Người VN mình theo Trung Hoa không dịch là mà gọi là A-xà-lê. Người Trung Hoa không đọc được chữ R mà họ đọc thành L do đó Acāriya họ đọc là A-xà-lê; A-xà-lê không có nghĩa gì hết chỉ là thầy giáo thọ, hay thầy giáo, teacher. Acāriya thì tiếng Thái đọc là Ajahn tức là giáo thọ, thầy giáo.
- Sau Acāriya là Luang Pho, cũng thuộc Thera
- Luang Pù (Mahā Thera= Sayadaw)
Nguyên bản Pāḷi là Mahā Thera > Thera. Khi đi qua những nơi quốc giáo như:
- Thái Lan thì quí vị nhớ: Luang Pù > Luang Pho, Ajahn
- Miến Điện: Sayadaw > Ashin
- Tích Lan, Ấn độ: Bhante > Avuso
Khi đi ra nước ngoài gặp chư tăng phải biết cách xưng hô như vậy với họ, họ sẽ hoan hỷ lắm và biết quí vị là người có được sự uốn nắn.
Khi quí vị đi qua Miến Điện gặp những tỳ kheo trẻ, quí vị gọi họ là Ashin (Đại đức), và Sayadaw là trưởng lão.
Khi gặp những tu nữ (ở Thái Lan) thì gọi là Meiji (đọc là Mèsi). Ajahn thì phổ thông, khi qua Lào, có thể gọi các vị ấy là Ajahn cũng được. Ví dụ mình cầm tô phở tới xin nước lèo, mình tới kêu Ajahn (A chan) là vị ấy hiểu liền, múc nước lèo (chan) cho mình liền.
Sư Sán Nhiên giảng
Nguồn: Thực hành Vipassana x Thực hành tứ niệm xứ